Một trong những yếu tố quyết định năng suất và chất lượng trái cây trong vườn là việc tạo tán cho cây ăn trái. Nếu làm đúng, kỹ thuật tạo tán cây ăn trái không chỉ giúp vườn thông thoáng, dễ chăm sóc mà còn góp phần hạn chế sâu bệnh và cải thiện độ đồng đều ánh sáng, không khí. Ngược lại, nếu thực hiện sai cách, cây dễ bị lãng phí sức hoặc phát sinh bệnh hại.

Trong bài viết này, AGRILAS sẽ cùng bạn tìm hiểu 5 kỹ thuật tạo tán cây ăn trái giúp vườn thông thoáng, ít sâu bệnh, đồng thời chia sẻ cách tỉa cành tạo tán, lợi ích tạo tán đúng cách và thời điểm thích hợp tạo tán để bạn có vườn cây khỏe mạnh, năng suất cao.

Vì sao cần tạo tán cây ăn trái?

Trước khi đi vào từng kỹ thuật, ta nên hiểu rõ lợi ích tạo tán đúng cách, vì đây chính là động lực để áp dụng thường xuyên:

• Tăng cường thông gió – thoát ẩm: Tán cây được “mở”, không quá đặc, giúp không khí lưu thông giữa các cành, lá, giảm độ ẩm nội tán – điều kiện thuận lợi cho nấm, vi khuẩn phát triển.
• Ánh sáng chiếu đều hơn: Lá dưới cùng cũng “hưởng” ánh sáng, giúp quang hợp tốt hơn, trái đặc ruột, trái đều.
• Giảm sâu bệnh rình rập: Khi tán không quá rậm, vườn dễ phát hiện những ổ bệnh, dịch hại, côn trùng và xử lý kịp thời.
• Tiện cho việc chăm sóc – thu hoạch: Cành vươn thẳng, đường đi giữa hàng thông thoáng giúp dễ bón phân, phun thuốc, thu hái.
• Kích thích phân hóa mầm hoa / bón chồi mới: Cắt tạo tán đúng cách thúc đẩy sự phân hóa mầm hoa, điều chỉnh năng lượng cây tập trung cho trái thay vì cành lá vô ích.

Có thể nói: kỹ thuật tạo tán cây ăn trái đúng là “vũ khí” rất quan trọng để vừa cân bằng sinh trưởng, vừa phòng bệnh tốt.

5 kỹ thuật tạo tán cây ăn trái giúp vườn thông thoáng, ít sâu bệnh

Dưới đây là 5 kỹ thuật tạo tán cây ăn trái cơ bản và thường được áp dụng để tạo tán hạn chế sâu bệnh và tối ưu điều kiện sinh trưởng:

Dưới đây là phân tích chi tiết và các lưu ý khi áp dụng từng kỹ thuật.

1. Cắt cành vượt – cành tăm

Cách tỉa cành tạo tán thường bắt đầu bằng việc loại bỏ cành vượt và cành tăm.

• Cành vượt là những cành dài vươn ra ngoài khung tán, nếu không cắt sẽ “vượt” quá độ, làm rối tán, dễ gãy khi mưa bão.
• Cành tăm là cành nhỏ, yếu, ít lá, ít khả năng quang hợp, dễ trở thành nơi trú ẩn của rệp, nhện, bọ trĩ.

Cách thực hiện:

1. Quan sát mặt phẳng tán – loại bỏ các cành vượt vượt quá biên vùng tán mong muốn.
2. Dùng kéo tỉa hoặc dao bén (kết hợp với dung dịch khử trùng) để cắt cành tăm sát mắt hoặc sát với cành mẹ khỏe mạnh.
3. Khi cắt, đừng để ngọn cụt, hãy cắt hơi xéo để nước mưa không đọng vào vết cắt.

Lợi ích:

• Giúp thông gió ở mép tán.
• Ngăn chặn cành nhỏ yếu trở thành ổ bệnh ẩn náu.
• Giúp cấu trúc tán gọn gàng, dễ kiểm soát.

2. Tỉa cành hướng tâm

Một lỗi phổ biến khi cây phát triển là cành tự hướng vào trung tâm tán, che khuất ánh sáng và cản gió. Kỹ thuật tỉa cành hướng tâm là cách hiệu quả để “mở lòng tán”.

Cách thực hiện:

• Xác định các cành chính hướng vào giữa.
• Cắt bỏ hoặc cắt ngắn các cành này tại điểm cách gốc khoảng 1/3 – 1/2 chiều dài tùy cây.
• Chú ý giữ lại những cành có lợi cho cân đối tán nhưng không làm rối giữa.

Lợi ích:

• Tạo “lõi không khí” giúp ánh sáng và gió lưu thông dễ dàng.
• Giảm độ ẩm nội tán, hạn chế nấm mốc, bệnh thối.
• Trái phần trong cũng nhận ánh sáng tốt hơn, chất lượng đồng đều.

3. Chọn giữ cành khung – cành cấp 1 / cấp 2

Tán cây nên có hệ thống cành khung vững chắc. Nếu để cây tự phát triển, sẽ xuất hiện quá nhiều cành cấp cao, gây rối tán, sâu bệnh dễ ẩn nấp. Tán khỏe bắt đầu từ khung tán vững. Đây là nền tảng của mọi kỹ thuật tạo tán cây ăn trái.

Cách tỉa cành tạo tán theo cấp:

• Cành khung: Là hệ cành chính chịu tải, bền khỏe. Giữ từ 3–5 cành khung tùy cây (tùy loại cây, độ tuổi).
• Cành cấp 1 / cấp 2: Các cành sinh ra từ cành khung, có chiều dài vừa, sinh trưởng ổn định.
• Cành cấp 3 / cấp 4 trở lên: Thường yếu, nhỏ, dễ bị sâu bệnh nên nên cắt bỏ hoặc bấm ngọn nếu muốn giữ.

Lợi ích:

• Cây có cấu trúc rõ ràng, dễ quản lý.
• Nguồn dinh dưỡng tập trung vào trái và cành tốt thay vì lan tràn vào cành vô ích.
• Ít chồng chéo giữa các cành, đồng nghĩa ít nơi ẩn trú cho sâu bệnh.

4. Cắt ngọn / đỉnh tán

Tại AGRILAS, chúng tôi không chỉ cung cấp giải pháp dinh dưỡng mà còn đồng hành cùng bà con trong từng kỹ thuật chăm sóc – từ tạo tán, bón phân đến quản lý sâu bệnh – giúp cây khỏe, trái ngọt, năng suất ổn định.

👉 Liên hệ với đội ngũ kỹ thuật Agrilas để được tư vấn chi tiết hơn cho từng loại cây trồng.

Việc cắt ngọn hợp lý còn giúp ánh sáng phân bố đều trong tán, tăng hiệu quả quang hợp của cây. Cắt ngọn là một kỹ thuật tạo tán cây ăn trái rất quan trọng, đặc biệt với các cây cao như xoài, sầu riêng, vú sữa.

Cách thực hiện:

• Xác định chiều cao tối đa mong muốn cho tán cây.
• Cắt ngọn ngang (hoặc hơi chếch) ngay trên một cành khỏe mạnh, để chồi mới mọc ra từ vị trí dưới.
• Có thể kết hợp tạo vết khía hoặc bấm chồi để thúc đẩy đâm chồi mới theo hướng mong muốn.

Lợi ích:

• Tránh cây phát triển quá cao, khó chăm sóc – đặc biệt trong phun thuốc, thu hái.
• Kích thích chồi phân nhánh mới mọc ra ở vị trí thấp hơn, tạo tán rộng thay vì tán cao.
• Dễ kiểm soát sâu bệnh khi cây trong tầm xử lý dễ dàng hơn.

5. Tạo khoảng cách giữa các cành lá – san tán

Để tạo tán hạn chế sâu bệnh, việc san tán – tạo khoảng cách hợp lý giữa các cành lá – là bước không thể thiếu.

Cách thực hiện:

• Khi tán đã có khung và cành cấp 1/2, quan sát khoảng cách của lá – nếu hai cành quá sát nhau, một trong hai bị che hoặc đè thì cắt bớt.
• Nhẹ nhàng bẻ hoặc sửa hướng cành con để tránh chồng chéo; nếu cần, cắt bỏ phần vượt.
• Duy trì khoảng trống khoảng 10–15 cm (tùy loại cây) giữa các cành lá liền kề để ánh sáng và gió len vào.

Lợi ích:

• Giúp ánh sáng tiếp cận mọi tầng lá – quang hợp hiệu quả khắp tán.
• Giảm độ ẩm cao ở vùng trong tán – nơi vi khuẩn, nấm dễ phát triển.
• Phát hiện sớm và xử lý dễ hơn khi có dấu hiệu bệnh trên lá hoặc cành.

Thời điểm thích hợp tạo tán & những lưu ý quan trọng

Thời điểm thích hợp tạo tán

Sau khi tạo tán, cây rất cần nguồn dinh dưỡng cân đối để phục hồi và phát triển ổn định. Tại AGRILAS, chúng tôi gia công và phát triển các dòng phân bón chuyên biệt cho từng giai đoạn sinh trưởng – từ kiến thiết cơ bản, ra hoa đến nuôi trái – giúp đối tác tạo ra sản phẩm tối ưu hiệu quả cho từng loại cây ăn trái.

🌿 Liên hệ với AGRILAS để cùng nghiên cứu và sản xuất những công thức phân bón phù hợp với thị trường của bạn.

Việc thời điểm thích hợp tạo tán rất quan trọng để tránh gây suy yếu cây hoặc kích hoạt bệnh hại:

• Giai đoạn cây con / mới trồng (1–3 năm đầu): Đây là thời điểm lý tưởng để định hình tán khung, tạo khuôn tán ban đầu.
• Cuối mùa mưa / đầu mùa khô: Khi độ ẩm đã giảm, điều kiện phân hủy vết cắt tốt, rủi ro nấm bệnh ít hơn.
• Sau thu hoạch: Với nhiều loại cây ăn trái, cắt tán ngay sau khi thu hoạch xong để cây không mất sức tranh chồi trái.
• Tránh tạo tán khi cây đang ra hoa / kết trái nhiều: Việc cắt tán lúc này dễ làm rụng hoa, trái non, ảnh hưởng năng suất.

Gợi ý theo mùa:

• Vùng khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, sau mùa mưa (cuối mùa mưa) thường là thời điểm hợp lý để từng bước tạo tán cho cây.
• Với cây ăn trái có vụ rõ như xoài, cam, vú sữa… nên tránh cắt tán lúc cây sắp ra hoa mạnh hoặc kết trái nhiều.

Những lưu ý khi sử dung kỹ thuật tạo tán cây ăn trái

• Dụng cụ tỉa phải sắc, sạch, khử trùng (cồn 70 %, thuốc sát trùng) để tránh lây lan bệnh.
• Khi cắt lớn, nên bôi dung dịch liền vết, che miệng vết cắt bằng keo liền vết hoặc vôi loãng để ngăn nấm, vi khuẩn xâm nhập.
• Không nên tỉa quá nhiều một lần (tối đa 25–30 % cành lá) để tránh cây bị sốc stress.
• Sau khi tạo tán, cần bón phân hữu cơ, phân lân và kali để cây mau phục hồi.
• Theo dõi kỹ các vết cắt trong vài tuần đầu để phát hiện sớm triệu chứng thối, nấm, rầy, tuyến trùng.

Việc áp dụng 5 kỹ thuật tạo tán cây ăn trái giúp vườn thông thoáng, ít sâu bệnh – gồm cắt cành vượt, tỉa cành hướng tâm, chọn giữ cành khung, cắt ngọn và tạo khoảng cách giữa cành lá – chính là bí quyết để giữ cho vườn cây khỏe mạnh, năng suất cao. Khi kết hợp với cách tỉa cành tạo tán đúng cách, chọn thời điểm thích hợp tạo tán và mục tiêu tạo tán hạn chế sâu bệnh, bạn sẽ đạt được hiệu quả tối ưu: vườn thông thoáng, ít bệnh, trái đều, chất lượng cao.

Hãy bắt đầu từ ngày hôm nay – đối với vườn cây của bạn – định hình tán cây ngay từ giai đoạn sớm, duy trì cắt tỉa thường xuyên, và chăm sóc cây phục hồi sau mỗi lần tạo tán. Kinh nghiệm và quan sát thực tế sẽ giúp bạn điều chỉnh linh hoạt để cây luôn phát triển cân đối, tràn đầy sức khỏe.

AGRILAS – Đối tác tin cậy của nhà phân phối trên toàn quốc.

📞 Hotline: 02723.759.860 – 0833.715.983
🌐 Website: agrilas.com
✉ Email: agrilasjsc@gmail.com
📍 Lô F13, Đường Số 5, KCN Đức Hoà III – Hồng Đạt, Xã Đức Lập, Tỉnh Tây Ninh